ขันแดง, จ้า, เรารักพล.อ.ประยุทธ์: การปราบปรามเสรีภาพออนไลน์หลังรัฐประหาร

ขันแดง, จ้า, เรารักพล.อ.ประยุทธ์
​การปราบปรามเสรีภาพออนไลน์หลังรัฐประหาร

          27 เมษายน ทหารนำกำลังบุกค้นบ้านของ 8 ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับเพจ “เรารักพล.อ.ประยุทธ์” ทั้งหมดถูกแจ้งข้อหาฐานยุยงปลุกปั่นตามมาตรา 116 และความผิดตาม พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ โดยทั้งหมดต้องขึ้นศาลทหารในวันที่ 3 กรกฎาคมนี้ ซึ่งอาจเป็นการพิจารณาคดีที่ไม่เป็นธรรม หากถูกตัดสินว่ามีความผิดจริง พวกเขาอาจติดคุกอย่างน้อย 12 ปี จากการล้อเลียนนายกรัฐมนตรี พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา

          แม้ทั้ง 8 คนจะได้รับประกันตัวในวันที่ 11 พฤษภาคม แต่ 2 ใน 8 คือ “ณัฏฐิกา วรธัยวิชญ์” และ “หฤษฏ์ มหาทน” ถูกจับอีกรอบฐานหมิ่นสถาบันกษัตริย์ตามมาตรา 112 จากการพูดคุยกันผ่านข้อความส่วนบุคคลบนเฟซบุ๊ก แน่นอนว่าทั้งคู่ต้องขึ้นศาลทหารอีกเช่นกัน และอาจต้องโทษจำคุกเพิ่มอีกคนละ 3 ปี

          นี่ไม่ใช่เรื่องใหม่สำหรับคนไทยอีกต่อไป บ่อยครั้งที่ความมั่นคงและการปกป้องสถาบันกษัตริย์ถูกนำมาเป็นข้ออ้างในการลงโทษผู้ที่เห็นต่างผ่านการพิจารณาคดีโดยศาลทหาร โดยนับตั้งแต่ทหารเข้ายึดอำนาจเมื่อเดือนพฤษภาคม 2557 มีคนไทยอย่างน้อย 38 คนที่ถูกควบคุมตัว ตัดสินลงโทษ หรือถูกตั้งข้อหา เพียงเพราะแสดงความเห็นอย่างสงบผ่านเฟซบุ๊ก ทำให้จำนวนผู้ใช้เฟซบุ๊กที่ถูกจับกุมในปี 2559 จนถึงตอนนี้เท่ากับปี 2558 รวมกันทั้งปีแล้ว

          “พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์” [1] ฉบับปัจจุบันถูกใช้เป็นเครื่องมือหลักในการลงโทษผู้ที่แสดงความเห็นอย่างสงบบนโลกออนไลน์ ยิ่งไปกว่านั้น ทางการไทยยังพยายามที่จะผ่าน “ร่างแก้ไข พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์” ซึ่งเต็มไปด้วยมาตรการละเมิดสิทธิความเป็นส่วนตัวและเสรีภาพออนไลน์มากมาย เช่น การดักจับข้อมูลบนอินเทอร์เน็ต การเซ็นเซอร์เนื้อหาบางอย่างบนเฟซบุ๊ก การระงับการเผยแพร่ข้อความโดยไม่ต้องขอหมายศาล การลงโทษผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ต ฯลฯ ซึ่งล้วนแต่ไม่เป็นไปตามมาตรการจำกัดสิทธิที่สามารถกระทำได้ (permissible restrictions) [2] ตามกฎหมายสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศแม้แต่น้อย

          ขณะที่เฟซบุ๊กเองกลับไม่ได้เป็นหลักประกันเสรีภาพออนไลน์ให้กับผู้ใช้ในประเทศไทยได้มากนัก นับตั้งแต่เปิดสำนักงานในประเทศไทยข่วงปลายปี 2558 เฟซบุ๊กตอบรับตามคำขอจากทางการไทยในการระงับการเข้าถึงข้อความที่ถูกโพสต์ออนไลน์ไปแล้วประมาณ 30 ครั้ง

          การละเมิดสิทธิความเป็นส่วนตัวและเสรีภาพออนไลน์โดยทางการไทยยังรวมถึงกรณีการโพสต์ภาพ “ขันแดง” [3] การกดไลค์ภาพล้อเลียนสุนัขทรงเลี้ยง การวิจารณ์นโยบายของรัฐบาล การโพสต์ข้อความตำหนิทหาร และล่าสุดกับการตอบข้อความส่วนบุคคลว่า “จ้า” [4] โดยแม่ของนักกิจกรรมฝ่ายต่อต้านรัฐบาล เรียกง่ายๆ ว่าการสื่อสารใดๆ ก็ตามที่ทางการไทยระบุว่าเป็นการสร้าง “ความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน” หรือ “ความเข้าใจผิดต่อองค์พระมหากษัตริย์สถาบันกษัตริย์” ล้วนแต่ถูกปราบปรามอย่างกว้างขวาง

          นอกจากนี้ ทางการไทยยังคงปฏิเสธไม่ให้ประกันตัวผู้ต้องหาคดีหมิ่นสถาบันกษัตริย์ แม้ว่าการถูกควบคุมตัวจะส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของครอบครัวนั้นๆ อย่างร้ายแรง เพราะผู้ที่โดนควบคุมตัวบางคนเป็นเสาหลักในการหาเลี้ยงครอบครัว

          ในทศวรรษแห่งการไร้เสถียรภาพและแตกแยกทางการเมืองหลังรัฐประหารปี 2557  การปราบปรามและการใช้กำลังต่อฝ่ายตรงข้ามรัฐบาลเกิดขึ้นอย่างเต็มกำลังและต่อเนื่อง ทั้งกลุ่มที่เป็นฝ่ายตรงข้ามจริงๆ และกลุ่มที่ถูกมองว่าเป็นฝ่ายตรงข้าม

          แอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนล ซึ่งมีผู้สนับสนุนกว่า 7 ล้านคนทั่วโลกขอเรียกร้องให้ทางการไทยปล่อยตัวผู้ใช้เฟซบุ๊กทุกคน [5]ที่ถูกจับเพียงเพราะแสดงความคิดเห็นอย่างสงบทันทีอย่างไม่มีเงื่อนไข ตลอดจนหันมาคุ้มครองสิทธิเสรีภาพในการแสดงออกตามพันธกรณีและกฎหมายระหว่างประเทศอย่างเคร่งครัดโดยเร็ว

หมายเหตุ: บทความนี้เรียบเรียงจากเอกสารของสำนักเลขาธิการใหญ่ [6] แอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนล กรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร